25 พฤศจิกายน - วันที่ระลึกสมเด็จพระมหาธีรราชเจ้า, วันประถมศึกษาแห่งชาติ
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
วันมหาธีรราชเจ้า เป็นวันที่ถือเอาจากวันสวรรคตของพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เพื่อให้ประชาชนชาวไทยได้ละลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระองค์ท่าน
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ ทรงพระราชสมภพเมื่อ วันที่ ๑ มกราคม พ.ศ.๒๔๒๓ ได้รับพระราชทานพระนาม สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ เมื่อพระองค์ทรงมีพระชนมายุได้ ๘ พรรษา ทรงได้รับสถาปนาเป็นกรมขุนเทพ ทวาราวดี
ต่อมาเมื่อสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ได้ประชวรและเสด็จทิวงคตลงอย่างกระทันหัน เมื่อวันที่ ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๔๓๗ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงพระกรุณาโปรดสถาปนา สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ กรมขุนเทพทวาราวดี ซึ่งในขณะนั้นอยู่ในระหว่างประทับทรงศึกษาวิชาการชั้นต้น ณ ประเทศอังกฤษ ให้ทรงดำรงตำแหน่ง สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมารแทน เมื่อวันที่ ๑๗ มกราคม พ.ศ. ๒๔๓๗
ขณะทรงพระเยาว์ได้ทรงศึกษาในพระบรมมหาราชวัง จนถึง พ.ศ.๒๔๓๖ เมื่อพระชนมายุได้ ๑๒ พรรษา สมเด็จพระบรมชนกนาถทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้เสด็จไปศึกษาต่อ ณ ประเทศอังกฤษโดยมีพระมนตรีพจนกิจเป็นพระอภิบาลตามเสด็จไปด้วย พระองค์ได้ทรงศึกษาวิชาต่าง ๆหลายสาขา ทั้งด้านการทหาร และเมื่อทรงสำเร็จการศึกษาในด้านการทหารแล้ว เพราะทรงดำรงตำแหน่งสยามมกุฎราชกุมาร และจะต้องเสด็จขึ้นครองราชย์ต่อไป จึงได้ทรงศึกษาวิชาวิชาพลเรือนเกี่ยวกับกฎหมายและการปกครองต่อไปในมหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด กระทั่งพระชนมายุได้ ๒๒ พรรษา จึงพระราชดำเนินเสด็จกลับประเทศไทยใน พ.ศ. ๒๔๔๕
นับเป็นพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์แรกที่ทรงสำเร็จการศึกษาจากต่างประเทศ
เมื่อเสด็จกลับประเทศไทย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้รับราชการในกองทัพบก พระองค์จึงได้ทรงรับราชการในกองทัพบก ในตำแหน่งหน้าที่สำคัญ เช่น ผู้ตำแหน่งทรงบัญชาการทหารมหาดเล็กและได้รับพระราชทานยศเป็นนายพลเอกราชองครักษ์ จเรทหารบก และทรงเป็นผู้สำเร็จราชการรักษาพระนคร ในระหว่างที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกนาถเสด็จพระราชดำเนินประพาสยุโรปครั้งที่ ๒ ใน พ.ศ. ๒๔๕๐
ทรงผนวชที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยมีองค์อุปัชฌาย์คือ พระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ณ วัดบวรนิเวศวิหาร เป็นเวลา ๑ พรรษา
ครั้นสมเด็จพระปิยมหาราชเสด็จสรรคต ณ วันที่ ๒๓ ตุลาคม พ.ศ.๒๔๕๓ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติสืบราชสันตติวงศ์ ทรงมีพระปรมาภิไธยย่อว่า พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะทรงมีพระชนมายุไค้ ๓๐ พรรษา นับเป็นพระมหากษัตริย์องค์ที่ ๖ แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์
พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระองค์ทรงครองราชย์สมบัติได้ถึงปีที่ ๑๕ ก็ทรงพระประชวรโรคพระโลหิตเป็นพิษ ในพระอุทร โดยเป็นมาตั้งแต่วันที่ ๑๒ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๘ ภายหลังจาก พระราชพิธีฉัตรมงคล เป็นต้นมา และสวรรคต ณ พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน ในพระบรมมหาราชวัง เมื่อวันที่ ๒๖ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๖๘ โดยได้อัญเชิญพระบรมศพไปประดิษฐาน ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท รวมพระชนมพรรษาได้ ๔๖ พรรษา และเสด็จดำรงสิริราชสมบัติได้ ๑๕ พรรษา แต่เนื่องจากเวลาที่พระองค์เสด็จสวรรคต เป็นเวลา ๑ นาฬิกา ๔๕ นาทีนั้น เพิ่งจะล่วงมาในวันที่ ๒๖ พฤศจิกายน เพียงไม่กี่นาทีเท่านั้น พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงมีพระราชประสงค์ให้ถือเอาวันที่ ๒๕ พฤศจิกายนเป็นวันสวรรคต และวันที่ ๒๖ พฤศจิกายนเป็นวันเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ
ดังนั้นแล้ว ทางราชการได้กำหนดให้วันที่ ๒๕พฤศจิกายนของทุกปีเป็นวันที่ระลึกวันมหาธีรราชเจ้า
ตลอดราชการ พระองค์ทรงมีเพียงพระราชธิดาองค์เดียวเท่านั้น ซึ่งประสูติแต่สมเด็จพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี คือ สมเด็จเจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพรรณวดี ซึ่งประสูติวันอังคารที่ ๒๔ พฤศจิกายน เวลา ๑๒.๕๕ น.ณ พระที่นั่งเทพสถานพิลาส ในหมู่พระมหามณเฑียร พระบรมมหาราชวัง ก่อนที่พระบิดาจะสวรรคตเพียง ๑ วัน
แม้รัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวจะมีระยะสั้น แต่ 15 พรรษาตลอดรัชสมัยของ
พระองค์ ได้ทรงประกอบพระราชกรณียกิจน้อยใหญ่ อันเป็นคุณประโยชน์ให้กับแผ่นดินไทยนานัปการ ซึ่งสามารถแยกได้เป็นด้านต่างๆ อาทิ
พระราชกรณียกิจด้านการปกครอง
- ปรับปรุงการปกครองแผ่นดินทั้งในส่วนกลางและส่วนภูมิภาค เปลี่ยนคำเรียก
ชื่อเมืองเป็นจังหวัด รวมมณฑลเป็นภาค ทรงจัดตั้งและปรับปรุงกระทรวงทบวงกรมต่างๆ ทรงจัดระเบียบกระทรวงยุติธรรมใหม่ โดยแยกหน้าที่ฝ่ายธุรการ และฝ่ายตุลาการออกจากกัน ทรงจัดตั้งเนติบัณฑิตยสภา ทรงตั้งกรมศิลปากร กรมพาณิชย์ กรมสาธารณสุข
- ยกเลิกโรงบ่อนการพนัน และ หวย ก.ข. ซึ่งเป็นอบายมุขมอมเมาประชาชน
- ลดการค้าฝิ่น แม้จะเป็นแหล่งรายได้สำคัญในยุคนั้น
- สร้างเมืองจำลอง " ดุสิตธานี " ขึ้น เพื่อทรงทดลองการปกครองระบอบประชาธิปไตย
- ส่งเสริมสิทธิเสรีภาพอย่างประชาธิปไตย โดยพระราชทานเสรีภาพแก่นักเขียน นักหนังสือพิมพ์ในการแสดงความคิดเห็น และเขียนวิพากษ์วิจารณ์การปฏิบัติใด ๆ ผ่านสื่อในยุคนั้นคือหนังสือพิมพ์ได้ อีกทั้งทรงพระราชนิพนธ์บทความต่าง ๆเกี่ยวกับการเมือง โดยทรงใช้พระนามแฝง และหากว่ามีคนเขียนโต้แย้ง พระองค์จะทรงตอบด้วยน้ำพระราชหฤทัยเป็นนักประชาธิปไตยมิได้ทรงใช้พระราชอำนาจ
พระราชกรณียกิจด้านวัฒนธรรม ประเพณี
- ประกาศให้ใช้พุทธศักราชแทนรัตนโกสินทรศก- ตราพระราชบัญญัติขนานนามสกุล พ.ศ. ๒๔๕๖ เพื่อเป็นการให้คนไทยมีนามสกุลใช้ต่อท้ายชื่อเป็นสกุลวงศ์ของครอบครัว นอกจากจะช่วยให้ไม่สับสนในกรณีที่มีชื่อซ้ำกัน ยังจะส่งเสริ่มให้คนทำความดี เพื่อรักษาชื่อเสียงของวงศ์สกุลอีกด้วย และทรงมีพระราชอุตสาหะคิดนามสกุลพระราชทานถึง ๖,๔๖๐ สกุล
- กำหนดการใช้คำนำหน้าชื่อ นางสาว นาง นาย เด็กหญิง และเด็กชาย
- ไช้เวลามาตรฐานตามเวลาที่กรีนิชประเทศอังกฤษ ซึ่งเวลาในประเทศไทยจะเร็วกว่าเวลากรีนิช 7 ชั่วโมง
- เปลี่ยนแปลงการเรียกชื่อเวลา ใช้คำว่า นาฬิกา เลิกการใช้ทุ่มโมงยามดังแต่ก่อน
- ให้ถือการเริ่มวันใหม่เป็นหลังเวลาเที่ยงคืน
- ร่างกฎมญเทียรบาลว่าด้วยการสืบราชสันตติวงศ์
- เลิกประเพณีโห่ฮิ้ว ให้ใช้ไชโยแทน
- ทรงคิดคำไทยให้ใช้แก่สิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ เช่น ใช้รถยนต์ แทนคำว่า มอเตอร์คาร์ กองรักษาการ หรือ ใช้ตำรวจ แทนคำว่า โปลิส
- ตั้งชื่อถนนต่างๆในกรุงเทพมหานคให้ใหม่เป็นคำไทย เช่น ถนนราชวิถี, ถนนราชดำเนินนอก เป็นต้น
- เปลี่ยนธงชาติไทยจากรูปช้าง เป็น “ธงไตรรงค์”
พระราชกรณียกิจด้านการศึกษา
- พระราชทานที่ดินและพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์จัดตั้งโรงเรียนมหาดเล็กหลวง เป็นโรงเรียนในพระองค์ ปัจจุบันคือ โรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัย
-ทรงรวมกรมโยธา และกรมพิพิธภัณฑ์เป็น กรมศิลปากร เพื่อให้การศึกษาและอนุรักษ์วัฒนธรรม ศิลปกรรม โบราณคดี
- จดตั้งโรงเรียนพาณิชยการ เพื่อให้การศึกษาอาชีวศึกษา
- ตั้งเนติบัณฑิต ทำหน้าที่ให้การศึกษาด้านกฏหมายและควบคุมจรรยาบรรณของนักกฏหมาย
- ส่งเสริมการศึกษาของสตรี โดยทรงจัดตั้งโรงเรียนฝึกหัดครูสตรี และเปิดโรงเรียนสตรีตามจังหวัดต่าง ๆ
- ทรงยกฐานะโรงเรียนข้าราชการพลเรือน ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจ้าอยู่หัวที่ทรงสร้างขื้น เป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย นับเป็นมหาวิทยาลัยแห่งแรกของไทย
- ให้ตราพระราชบัญญัติประถมศึกษา เป็นการเริ่มต้นการศึกษาการจัดการเรียนการสอนภาคบังคับในประเทศไทย เพื่อให้เด็กทุกคนรู้หนังสือ
-ทรงให้จัดสร้างโรงเรียนเพาะช่างขื้น ทำให้เกิดการสืบทอดและสร้างสรรค์ ช่างฝีมือทางศิลปกรรมไทยไว้จนถึงปัจจุบัน
- จัดตั้งโรงเรียนเบญจมราชาลัย เพื่อฝึกหัดครูใน
- เริ่มการศึกษาภาคบังคับขึ้นครั้งแรก โดยบังคับให้เด็กที่มี อายุ ๗-๑๔ ปีบริบูรณ์ เรียนหนังสืออยู่ในโรงเรียนโดยให้บิดามารดาส่งบุตรเข้าโรงเรียนโดไม่ต้องเสียค่าเล่าเรียน
พระราชกรณียกิจด้านกิจการเสือป่าและลูกเสือ
- ทรงจัดตั้งกองเสือป่าขึ้นเมื่อวันที่ ๖ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๕๔ โดยมีพระราชประสงค์จะ ฝึกฝนให้ประชาชนได้เรียนรู้วิชาทหาร ทำให้เป็นคนมีวินัย ปลุกใจให้มีความจงรักภักดี และป้องกันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ ปลูกฝังความสามัคคีในหมู่คณะ เป็นกำลังของชาติในยามคับขัน
- ทรงเป็น พระบิดาแห่งลูกเสือไทย ทรงจัดตั้งกองลูกเสือขึ้นเมื่อ วันที่ ๑ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๕๔ เป็นประเทศลำดับที่ 3 ที่ก่อกำเนิดลูกเสือขึ้นในโลก เพื่อฝึกเยาวชนให้มีความสามัคคีมานะอดทน เสียสละเพื่อส่วนรวม และเป็นผู้ช่วยรบได้ในยามคับขันและได้พระราชทานคติประจำใจลูกเสือทุกคนว่า " เสียชีพอย่าเสียสัตย์"
พระราชกรณียกิจด้านการศาสนา
- ทรงเป็นคนไทยคนแรกที่ทรงแสดงตนเป็นพุทธมามกะ
- ทรงพระราชนิพนธ์เรื่องเกี่ยวกับศาสนาไว้หลายเรื่อง เช่น พระพุทธเจ้าตรัสรู้อะไร เทศนาเสือป่า พระบรมราโชวาท ประโยชน์ของการอยู่ในธรรม พระราชนิพนธ์แปลเทศนามงคลวิเศษกถาทรงไว้เป็นภาษาอังกฤษ
- ทรงให้ชำระและจัคพิมพ์พระอรรกถาพระวินัยปิฎก พระอรรถกาพระอภิธรรมปิฎกพระสุตตันตปิฎก (บางคัมภีร์ )
- ทรงให้พิมพ์พระอรรถกถาพระสุตตันติปิฎกจนจบ
- ทรงพระราชทานทรัพย์ส่วนหนึ่งเพื่อนำไปปฎิสังขรณ์วัด ซึ่งในรัชกาลนี้ไม่มีการสร้างวัด เพราะทรงมีพระราชคำริว่าวัดมีมากอยู่แล้วจึงควรที่จะบูรณะของที่มีอยู่แล้วให้ดีขื้น และทรงให้มีการสร้างเป็นโรงเรียนแทนการสร้างวัด
พระราชกรณียกิจด้านวรรณกรรมและศิลปกรรม
- ด้วยทรงเชี่ยวชาญในด้านอักษรศาสตร์เป็นอย่างยิ่ง จึงเป็นพระมหากษัตริย์ที่ทรงพระราชนิพนธ์หนังสือมากที่สุด พระราชนิพนธ์ของพระองค์ มีเป็นจำนวนนับพันเล่ม และภาษาไทย ภาษาอังกฤษ เรื่อง ไม่ว่าจะเป็นเป็นร้อยแก้วและร้อยกรอง และมีทุกประเภทวรรณศิลป์ ได้แก่ โขน ละคร พระราชดำรัส เทศนาเสือป่า นิทาน สารคดี บทความ ทั้งร้อยแก้ว ร้อยกรอง อาทิเช่น พระนลคำหลวง สกุนตลา มัทนะพาธา ตามใจท่าน เวนิสวานิส โรมิโอและจูเลียต ประวัคิศาสตร์โบราณคดี เช่น สันนิษฐานเรื่องท้าวแสนปม, เที่ยวเมืองพระร่วง
- ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติการพิมพ์ฉบับแรกขึ้น เรียกว่า พระราชบัญญัติสมุด เอกสารและหนังสือพิมพ์
- ตั้งวรรณคดีสโมสรเพื่อส่งเสริมวรรณคดีไทย
- ตั้งโรงละครหลวงขึ้นเพื่อส่งเสริมการแสดงละครในหมู่ข้าราชบริพาร
- พระราชทานกำเนิดหนังสือพิมพ์หลายฉบับ เช่น ทวีปัญญา ชวนหวว สมุทสาร ดุสิตสมิต เป็นต้น อีกทั้งทรงพระราชนิพนธ์บทความส่งไปยังสำนักพิมพ์อีกด้วย ตัวอย่างพระนามแฝงที่ทรงใช้ ได้แก่
อัศวพาหุ สำหรับบทพระราชนิพนธ์เกี่ยวกับการบ้านการเมือง
รามจิตติ สำหรับบทพระราชนิพนธ์ที่แปลจากภาษาอังกฤษ โดยเฉพาะเรื่องนักสืบ
พระขรรค์เพชร สำหรับบทพระราชนิพนธ์บทละคร (ก่อนครองราชย์)
ศรีอยุธยา สำหรับบทพระราชนิพนธ์บทละคร (หลังครองราชย์)
พันแหลม สำหรับพระราชนิพนธ์เกี่ยวกับทหารเรือ
นายแก้ว นายขวัญ สำหรับพระราชนิพนธ์ชุด “นิทานทองอิน”
พระราชกรณียกิจด้านเศรษฐกิจ
- จัดตั้ง ธนาคารออมสินขึ้น เพื่อให้ประชาชนรู้จักออมทรัพย์
- เริ่มก่อตั้งบริษัท ปูนซีเมนต์ไทย
- ทรงจัดตั้ง สภาเผยแผ่พาณิชย์ ทำหน้าที่ วางแผน และเป็นหน่วยงานกลางเพื่อประสานงานระหว่างกระทรวงทบวงกรมต่างๆ ซึ่งเป็นหน่วยงานคล้ายกับสภาพัฒนาการเศรษฐกิจในปัจจุบัน
พระราชกรณียกิจด้านการแพทย์และสาธารณสุข
- ตั้งโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ และวชิรพยาบาลเพื่อรักษาพยาบาลประชาชนที่เจ็บไข้ได้ป่วย
- ทรงเปิดสถานเสาวภา เพื่อผลิตวัคซีนและเซรุ่ม
- ทรงเปิดกิจการการ ประปากรุงเทพฯ
- ตั้งโรงเรียนนางพยาบาลของสภากาชาดไทย
พระราชกรณียกิจด้านการคมนาคม
- ทรงปรับปรุงและขยายงานกิจการรถไฟ ให้สถานีหัวลำโพงเป็นจุดศูนย์กลางเชื่อมโยงทางรถไฟทั้งหมดของประเทศ
- ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างสะพานพระราม ๖ ข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา
พระราชกรณียกิจด้านการป้องกันประเทศ
เมื่อเกิดสงครามโลกครั้งที่ ๑ ขึ้น เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๕๗ ประเทศทางยุโรปไค้แยกออกเป็น ๒ ฝำย คือ
ประเทศฝ่ายมหาอำนาจเยอรมนี ออสเตรีย ฮังการี กับอีกฝ่ายหนื่งคือฝ่ายสัมพันธมิตร มีอังกฤษ ฝรั่งเศส รุสเซีย ในตอนต้นของสงครามประเทศไทยได้ประกาศตนเป็นกลาง แต่ต่อมาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมองเห็นผลของการร่วมสงครามที่มีต่อประเทศชาติ จึงทรงตัดสินพระทัยประกาศสงครามกับเยอรมนี และออสเตรีย-ฮังการี เมื่อวันที่ ๒๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๖๐ โดยให้เหตุผลว่าเพื่อรักษาสิทธิของประเทศ และรักษาความชอบธรรมทั้งหลายในระหว่างนานาประเทศ การเข้าร่วมสงครามครั้งนื้ พระองค์ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ส่งทหารไทยอาสาสมัครไปร่วมรบในสมรภูมิด้วย นับเป็นการแสดงให้เห็นถึงความพร้อมทางด้านการทหารของไทย
ซึ่งการเข้าร่วมสงครามในครั้งนี้ เป็นผลดีแก่ประเทศไทยอย่างยิ่ง ทำให้ไทยได้รับในฐานะเป็นประเทศที่เป็นฝ่ายชนะสงคราม ก็คือ ทำให้สามารถเจรจากับประเทศมหาอำนาจขอแก้ไขสนธิสัญญาสิทธิสภาพนอกอาณาเขต ให้พ้นสภาพที่เคยเสียเปรียบชาวต่างชาติมาเป็นเวลานาน
วันประถมศึดษาแห่งชาติ ตรงกับ 25 พฤศจิกายนของทุกปี ว่าแต่วันประถมศึกษาแห่งชาติประวัติความเป็นมาเป็นอย่างไร เรามีข้อมูลมาฝาก
การศึกษาคือรากฐานสำคัญของการพัฒนา และสร้างความเจริญรุ่งเรืองให้เกิดขึ้นแก่ประเทศชาติ ด้วยเหตุนี้ราชการจึงได้กำหนดวันประถมศึกษาแห่งชาติ ซึ่งเป็นระดับการศึกษาในขั้นต้นขึ้น เพื่อให้ทุกคนตระหนักและเห็นความสำคัญของการศึกษา วันนี้เรามีเรื่องราวเกี่ยวกับวันประถมศึกษาแห่งชาติมาฝากกันค่ะ
ความเป็นมาของวันประถมศึกษาแห่งชาติ
เนื่องจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6 ได้ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. 2464 ขึ้น เพื่อกำหนดให้เด็กที่มีอายุ 7 ปี บริบูรณ์ทุกคนต้องเรียนหนังสืออยู่ในโรงเรียนจนอายุครบ 14 ปี บริบูรณ์ โดยไม่ต้องเสียค่าเล่าเรียน และมีผลบังคับใช้ในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2464 กระทรวงศึกษาจึงได้กำหนดให้วันที่ 1 ตุลาคมของทุกปีเป็นวันประถมศึกษาแห่งชาติ และได้จัดงานวันประถมศึกษาแห่งชาติเป็นประจำมาตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2491-2509 ต่อมาโรงเรียนประถมศึกษาได้ถูกโอนไปสังกัดองค์การบริหารส่วนจังหวัด กระทรวงมหาดไทย ตั้งแต่นั้นมางานวันประถมศึกษาแห่งชาติจึงเปลี่ยนชื่อเป็น วันศึกษาประชาบาล
กระทั่งในวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2523 ได้มีการจัดตั้งสำนักงานคณะกรรมการประถมศึกษาขึ้น จึงได้โอนโรงเรียนประชาบาลกลับมาสังกัดคณะกรรมการการศึกษา การจัดงานวันศึกษาประชาบาลจึงสิ้นสุดลง และกลับมาจัดวันประถมศึกษาแห่งชาติขึ้นใหม่ โดยกำหนดให้เปลี่ยนจากวันที่ 1 ตุลาคม มาเป็นวันที่ 25 พฤศจิกายน ซึงตรงกับวันคล้ายวันสวรรคต พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวแทน เนื่องจากพระองค์ทรงเป็นผู้ให้การสนับสนุนการประถมศึกษาและพระราชทานตราพระราชบัญญัติ อีกทั้งเป็นการเฉลิมพระเกียรติพระองค์ในคราเดียวกันกับวันวชิราวุธที่ตรงกับวันที่ 25 พฤศจิกายนของทุกปี ดังนั้นตั้งแต่ ปี พ.ศ. 2523 เป็นต้นมา วันประถมศึกษาแห่งชาติจึงถูกกำหนดให้เป็นวันที่ 25 พฤศจิกายนของทุกปี
จุดประสงค์ของวันประถมศึกษาแห่งชาติ
1. เพื่อเทิดพระเกียรติและรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงวางรากฐานการศึกษาของไทย
2. เพื่อเผยแพร่และให้ความรู้งานด้านประถมศึกษาแก่ผู้ที่สนใจ จนนำไปสู่การพัฒนาด้านการเรียนการสอน
3. เพื่อปลูกฝัง และให้เกิดความร่วมมือจากประชาชนตลอดจนส่วนที่เกี่ยวข้องให้ร่วมกันเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการประถมศึกษา
4. เพื่อส่งเสริมความรู้และทักษะของนักเรียนระดับประถมศึกษา
5. เพื่อส่งเสริมให้เกิดการเรียน การสอนที่มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
ลำดับการพัฒนาวงการศึกษาของไทย
ตั้งแต่สมัยสุโขทัย การเรียนหนังสือและถ่ายทอดสรรพวิชาต่าง ๆ จะสอนกันภายในวัง วัด หรือบ้าน แต่ต่อมาในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 มีพระราชดำริที่จะให้คนไทยมีความรู้วิทยาการสมัยใหม่ เพื่อเป็นประโยชน์ต่อการพัฒนาประเทศ จึงได้โปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งโรงเรียนหลวงแห่งแรกในพระบรมมหาราชวังในปี พ.ศ. 2414 คือโรงเรียนนายทหารมหาดเล็ก ภายหลังเปลี่ยนชื่อเป็นโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ ตั้งขึ้นเพื่อสอนวิชาภาษาไทย คณิตศาสตร์ และขนบธรรมเนียมราชการ
ต่อมาในปี พ.ศ. 2427 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งโรงเรียนหลวงสำหรับราษฎร์ขึ้นเป็นครั้งแรก คือโรงเรียนวัดมหรรณพาราม และมีโรงเรียนกรุงเทพคริสเตียนวิทยาลัย เป็นโรงเรียนเอกชนแห่งแรกของประเทศไทย
จนมาถึงในสมัยรัชกาลที่ 6 พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงยกฐานะโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงสร้างในปี พ.ศ. 2453 ขึ้นเป็น "จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย" และโปรดเกล้าฯ ให้ตราพระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. 2464 ซึ่งเป็นการกำหนดการศึกษาภาคบังคับขึ้นเป็นครั้งแรก เพื่อให้เด็กทุกคนรู้หนังสือ โดยกำหนดให้เด็กที่มีอายุ 7-14 ปีบริบูรณ์ ต้องเข้าเรียนหนังสือในโรงเรียน โดยไม่ต้องเสียค่าเล่าเรียน นอกจากนี้ยังทรงตั้งโรงเรียนประชาบาลขึ้นตามท้องที่ต่าง ๆ โดยมีกระทรวงศึกษาธิการเป็นผู้ดูแล
กิจกรรมในวันประถมศึกษาแห่งชาติ
ในโรงเรียนต่าง ๆ จะจัดนิทรรศการเผยแพร่พระเกียรติประวัติและพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่มีต่อวงการศึกษาไทย
นอกจากนี้ยังมีการจัดนิทรรศการเกี่ยวกับการศึกษาของไทย วิวัฒนาการการศึกษา จัดกิจกรรมเสริมความรู้ และทักษะด้านต่าง ๆ เพื่อเพิ่มประสบการณ์ให้แก่นักเรียน รวมทั้งจัดประชุมและสัมมนาในหัวข้อที่เกี่ยวกับการศึกษา เพื่อร่วมกันพัฒนาวงการศึกษาไทยให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
การศึกษาของไทยจะมีประสิทธิภาพเพียงใด ขึ้นอยู่กับการมีส่วนร่วมของแต่ละคนที่จะช่วยกันพัฒนาให้วงการศึกษาไทยเจริญก้าวหน้า ดังพระอัจฉริยภาพของพระมหากษัตริย์ไทยที่ทรงมองการณ์ไกลและประกอบพระราชกรณียกิจมากมายที่เกี่ยวข้องกับการศึกษา วันประถมศึกษาแห่งชาติจึงเป็นอีกวันหนึ่งที่จะชวนให้เรารำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระมหากษัตริย์ไทยที่มีต่อวงการศึกษาของไทย และเป็นการปลุกจิตสำนึกของชาวไทยให้เห็นความสำคัญของการศึกษา |
